8.2.2 Zekat ve Sadaka İbadeti Konu Özet

8.2.3. Zekat ve Sadaka İbadeti

Fıtır sözlükte; yaratılış, Ramazan’ın sona ermesi ve iftar vakti orucun açılması gibi anlamlara gelmektedir. Fıtır sadakası Ramazan ayında bayramdan önce verilmesi gereken bir sadakadır. Zengin olan her Müslümanın vermesi gerekir.
Sadaka: Bir kişinin kendi isteğiyle ve sadece Allah rızası için yaptığı maddi-manevi her türlü yardıma ve iyiliğe sadaka denir.
» Sadaka vermek sünnettir.
» Sadakanın miktarı ve zamanı yoktur.
» Sadaka vermek için zenginlik şartı yoktur. Bu yönüyle sadaka zekattan daha kapsamlı bir yardım şeklidir.
» Sadaka maddi olarak verilebildiği gibi, manevi olarak da yerine getirilebilir. Güzel söz söylemek, selam vermek, başkası için hayır dua etmek, güler yüzlü olmak, hasta ziyareti vb. davranışlar manevi sadakaya örnektir.
"Gözleri görmeyene rehberlik etmen bir sadakadır. Sağır ve dilsize anlayacakları bir şekilde anlatman, ihtiyacını gidermesi için ona rehberlik etmen sadakadır. Derman arayan dertliye yardım için koşuşturman, koluna girip güçsüze yardım etmen sadakadır. Konuşmakta güçlük çekenin meramını ifade edivermen bir sadakadır..." Hz. Muhammed (s.a.v)
"...İki kimsenin arasını bulup barıştırmak sadakadır. Bir kimseye bineğine binmede veya eşyasını taşımasında yardım etmek sadakadır. Güzel söz sadakadır. Namaza gitmek için atılan her adım sadakadır. Yoldaki rahatsızlık veren şeyleri kaldırmak da bir sadakadır." Hz. Muhammed (s.a.v.)
Sadaka-i Câriye: Kişiye hem yaşamında, hem de vefatından sonra sevap kazandırmaya devam eden sadaka türüdür. Örneğin; herkesin faydalanabileceği cami, okul, çeşme, hastane vb. hayır kurumları yaptırmak, meyvesinden herkesin yiyebileceği ağaç dikmek...
"Kişi öldüğü zaman amel defteri kapanır. Ancak üç şey hariçtir: Sadaka-i cariye, insanlara yararlı bir ilim, kendisine dua eden hayırlı bir evlat." Hz. Muhammed (s.a.v.)
Fıtır Sadakası (fitre): Fıtır sözlükte; yaratılış, Ramazan’ın sona ermesi ve iftar vakti orucun açılması gibi anlamlara gelmektedir. Fıtır sadakası Ramazan ayında bayramdan önce verilmesi gereken bir sadakadır. Zengin olan her Müslümanın vermesi gerekir.
» Fitre vermek, nisap miktarı malı olan her Müslümana vacibtir.
» Fitre, bir ailedeki her birey için aile reisi tarafından kişi başına verilir.
» Fitrenin miktarı, bu sadakayı veren kişinin bir günlük yiyecek masrafı kadardır.
» Fıtır sadakası, zekat verilebilecek kişilere verilir.
» Fıtır sadakası sağlık içerisinde Ramazan bayramına kavuşmanın şükrü anlamına gelir.
Sadaka Taşı: İstanbul'un Üsküdar semtinde yer alan İmrahor Camii'nin avlusunda bir sütun bulunmaktadır. Bir metre yüksekliğinde, yaklaşık otuz santimetre çapında, ortası çukur ve pembe renkli bu sütun, İstanbul'da sayıları oldukça azalan sadaka taşlarından birisidir. Bu sadaka taşının Kanuni Sultan Süleyman devrinden kaldığı tahmin edilmektedir. O dönemde taşın yanından geçen varlıklı insanlar, mahallenin fakir insanları için belirli miktarda parayı taşın üzerindeki çukurlara bırakırlarmış. Mahallenin fakirleri de bir öğün açlıklarını giderecek kadar para alır, gerisini diğer ihtiyaç sahiplerine bırakırlarmış. Böylece bu taşlar, zenginler ile fakirler arasında köprü vazifesi görürmüş.
Vakıf: İslam’a göre helal kabul edilen mallardan faydalanma hakkını Allah’ın (c.c.) rızasını umarak toplumun kullanımına veren hayır kurumudur.
"En çok sevdiğiniz şeyleri Allah yolunda harcamadıkça hayra tam olarak erişemezsiniz." (Âl-i İmran suresi, 92. ayet.)
Peygamber Efendimiz vakıf yapma konusunda Müslümanlara öncü olmuş ve Medine’deki yedi parça arazisini Müslümanlara vakıf olarak bağışlamıştır.

NOT: Küçükbaş ve büyükbaş hayvanların zekat oranları ile ilgili ayrıntı aşağıdadır.
Koyun - Keçi: 40’tan 120’ye kadar bir koyun, 121’den 200’e kadar iki koyun, 201'den 400'e kadar 3 koyun zekat olarak verilir. 400 için 4 koyun, sonrasında ise her 100 koyun için birer tane artar. Keçinin zekatı da koyundaki gibidir.
Sığır - Manda: 30’dan 40’a kadar bir tane 2 yaşında buzağı, 41’den 59’a kadar bir tane 3 yaşına basmış buzağı.
Zekat Kimlere Farzdır:
» Müslüman
» Akıl sağlığı yerinde
» Ergenlik çağına ulaşmış
» Zengin (nisab miktarı malı olan)
Bu özelliklere sahip kişiler zekat vermekle yükümlüdürler.
Nisab Miktarı: Bir kişinin bir yıllık gelirinden yeme, içme, barınma, giyinme, eğitim, sağlık gibi temel ihtiyaçlarını ve varsa borçlarını karşılayacak miktarı çıkardıktan sonra elinde 81 gram altın (bazı kitaplarda 85 veya 80 olarak geçer) veya buna eş değer mal ya da para kalırsa bu miktara nisab miktarı denir. Bu durumdaki kişi elindeki nisab miktarı malın zekatını vermekle yükümlüdür.
Zekat Nelerden Verilir:
» Zekat verilecek malın gelir getiren cinsten olması gerekir. (altın, gümüş, ticaret malları, menkul değerler vb)
» Zarurî ihtiyacımız olan malların zekatı verilmez. (oturduğumuz ev, giydiğimiz elbiseler, ticari amaçlı değil de binmek için kullandığımız arabamız vb)
» Zekat verirken malın iyisinden verilmelidir.
» Toprak ürünlerinden alınan zekata öşür denir.
Zekat Kimlere Verilir:
» Öncelikle kendi akraba ve komşularımızdan ihtiyaç sahibi olanlara
» Yoksullara
» Düşkünlere
» Borçlu olanlara
» Yolda kalmış yolculara
» Zekat memurlarına
» Müellefe-i kulûb'a (kalbi İslam'a ısındırılmak istenen gayr-i müslimlere)
Zekat Kimlere Verilmez:
Kişi bakmakla yükümlü olduğu yakınlarına zekat veremez. Bunlar; eş, çocuk, torun, anne, baba, büyükanne, büyükbabasıdır. Zenginlere de zekat verilmez.
Zekat Nasıl Verilir:
» Öncelikle niyet edilmelidir. Çünkü zekat bir ibadettir.
» Allah rızası için verilmelidir. (itibar kazanmak veya reklam yapmak için değil)
» Verirken fakiri incitecek davranışlardan kaçınmalıdır.
"Öyleyse yetimi sakın üzme, isteyeni azarlama" (Duha suresi, 9. 10. ayetler)