8.1. Ünite Kader İnancı Kavramlar

8.1. Ünite Kader İnancı Kavramlar

KADER

Sözlük anlamı; ölçme, biçme, miktar, bir şeyi beli bir ölçüye göre plan ve programlamak demektir. Dini terim olarak; Allah'ın evrende olacakların hepsini önceden bilip takdir etmesine(ölçüp biçip, belirli kılmasına) kader denir. Kader, kainatı ve içindeki varlıkları belirli bir ölçü ve düzene göre yöneten Allah'ın bir yasasıdır.

SÜNNETULLAH

Kuran'a göre evrendeki varlıklar, bir ölçü ve düzene göre yaratılmıştır. Hiçbir şey kendiliğinden olmadığı gibi gelişigüzel de değildir. Allah bir şeyin olmasını istediğinde sadece "ol" demesi yeterlidir. Ancak o yarattığı şeyleri bir ölçü (Furkan 2; Rad 8) ve düzene (Kıyamet 38) göre yaratmakta ve bazı nedenlere bağlamaktadır. Buna dinimizde "sünnetullah" (Allah'ın kanunu) denilmektedir.

FİZİKSEL YASALAR Fiziksel yasalar bilimin evrende ki olayları açıklama, olaylar arasındaki değişmez ilişkileri bulma çabası sonucu ortaya çıkar. Bunlar, "doğa yasası" adını da alır. Her fiziksel yasa, olaylar arasındaki nedenselliği dile getirir ve açıklar. Fiziksel yasalar; yapılan tüm gözlem ve deney sonuçlarına dayanılarak doğrulanmıştır. Fiziksel yasalarda yanılma olasılığı en alt düzeydedir.

BİYOLOJİK YASALAR

Biyolojik yasalar, canlılar ve onların ortamla ilişkileri konusundaki genel geçer kuralları ortaya koyar. Biyolojik yasalar, biyoloji biliminin, canlıların oluşumu, gelişimi ve canlılık özellikleriyle ilgili koyduğu yasalardır.

TOPLUMSAL YASALAR

Toplumsal huzuru ve barışı sağlamak, fertlerin mutlu ve güven içerisinde yaşamalarına ortam hazırlamak için konulmuş kurallara toplumsal yasalar denir. Toplumsal yasaların tamamının ortak amacı milli birlik ve beraberliği sağlamaktır. Toplumsal yasalardan bazıları yazılıdır. Kanunlar, yönetmelikler, tüzükler, genelgeler bu kapsamda değerlendirilirler. Bir de yazılı olmayan toplumsal yasalar vardır. Bu yasalar toplum tarafından benimsenmiş ve nesillerden nesillere bir miras olarak aktarılmıştır.

SOSYOLOJİ

Sosyoloji, toplumu ve toplumsal olayları bilimsel olarak ele alıp inceler. Bu incelemede toplumsal olayların bir düzenliliğe sahip olduğu düşüncesini temel alır.Sosyoloji, toplumsal olayları bir yönüyle değil, bütünlük içinde inceler. Sosyoloji, toplumsal yasalara ulaşmaya çalışan bir bilim dalıdır.

YARATMAK

Ölçüp biçmeye, yoktan var etmeye, bir şeyden ,başka bir varlık yapmaya “yaratmak” denir.

 

KADER

Sözlük anlamı “Ölçme-biçme, miktar, bir şeyi belli bir ölçüye göre plan ve programlamak” demektir. Dini terim olarak “Allah’ın evrende olacakların hepsini önceden bilip takdir etmesine (ölçüp biçip, belirli kılmasına) “kader” denir. Kader, kainatı ve içindeki varlıkları belirli bir ölçü ve düzene göre yöneten Allah’ın bir yasasıdır.

 

EVREN

Yer, gök, gezegenler, güneş, ay, yıldızlar ve bütün yaratıkların oluşturduğu varlıklar bütününe evren denir.

 

BİYOLOJİK YASALAR

Biyoloji, bitki ve hayvanların doğma, gelişme ve üreme gibi yaşayış evrelerini inceleyen bir bilim dalıdır. Yüce Allah’ın bitkiler ve hayvanlar alemindeki dengeyi kurmak ve korumak için koyduğu yasalara da biyolojik yasalar denir.

 

TOPLUMSAL YASALAR

Toplumsal huzuru ve barışı sağlamak, fertlerin mutlu ve güven içerisinde yaşamalarına ortam hazırlamak için konulmuş kuralarla toplumsal yasalar denir.

 

FİZİKSEL YASALAR

Yüce Allah everendeki doğal dengeyi korumak için bazı yasalar koymuştur. Bu yasalardan birisi fiziksel yasalardır. Fiziksel yasalar doğal dengeyi korurlar, evrendeki ölçülü yaratılışın devamını sağlarlar, insanın rahat yaşamasına yardımcı olurlar.

 

ÖZGÜRLÜK

Olaylar ve eşyalar karşısında insanın kendi iradesini kullanmasıdır. Yani insanın kendi fiillerini kendi yapmasıdır.İnsanın özgürlüğü sorumluluğu ile belirlenmiştir.Allah insanlara diğer canlılardan farklı olarak  dilediğini seçme ve yapma gücüvermiştir. Allahın iradesi sınırsız, insanın dilemesi sınırlıdır.

SORUMLULUK

İnsanın yaptığı fiillerin sonuçlarını üslenmesidir.İnsanın fiillerinin sınırlarını ise Allah belirler.Yani sorumluluk insanın Allahın çizdiği sınırlar içinde davranmasıdır.İnsan iradesi ile seçtiği işlerden sorumludur.

 PSİKOLOJİ

İnsanların görülebilen, ölçülebilen veya görülemeyen davranışlarını inceleyen bilim dalıdır. Çevre, aile, okul, vs. gibi etmenlerin insan üzerindeki etkilerini araştırır. 

ANTROPOLOJİ

İnsan topluluklarının kültürlerini inceleyen ve bu kültürlerin kökeni ve evrimini araştıran bilim dalıdır.

TARİH  
Geçmişi anlamak, bugünü açıklamak ve yarına ışık tutmak için geçmiş  devirlerde yaşayan insan topluluklarının yaşayışlarını, yaratmış olduğu  kültürlerini, birbirleriyle olan ilişkilerini yer ve zaman göstererek inceleyen,  neden, sonuç ve yorumlarıyla günümüze aktaran bilimdir.

HUKUK  
Toplumsal yaşamda kişilerin birbirleriyle ve toplumla olan ilişkilerini  düzenleyen, uyulması kamu gücüyle desteklenmiş olan toplumsal kurallar bütünüdür. Tarihsel  olarak Tunç Çağı'nda mallarda ve üretim araçlarında özel mülkiyetin  oluşması, kölecilik sisteminin uygulanması ve ticari ilişkilerin başlamasıyla hukuk kuralları oluşturulup işletilmeye başlatılmıştır. Hukuk  kurallarını (Yasaları) ilk kez yazılı hale getiren MÖ 2750 yıllarında  yaşayan Sümer Kralı Urgakina'dır.

COĞRAFYA

Coğrafya, insanlar ve yer (mekân) ile bunlar arasındaki ilişkiyi inceleyen bilimdir. Yani yer ve insanlar arasındaki ilişkiler coğrafyanın konusunu oluşturur. Coğrafya sadece yerlerin isimlerini ezberleme ve bunların dünya üzerinde nerede olduklarını gösterme değildir. Coğrafya, öğrencilerin çevrelerinde olanları anlamalarına ve insanın çevre ile etkileşimi hakkında bir anlayış geliştirmelerine yardımcı olur.

KAZA

Allah’ın takdir ettiği olayların gerçekleşmesine kaza denir. Kaza, Allah'ın ezelde takdir ve irade ettiği (kader) olayın ortaya çıkması, yine Allah tarafından yaratılmasıdır.

İRADE

İstemek, dilemek,meyletmek, arzulamak. Kelâm ilminde Allah'ın bir sıfatı ve aynı zamanda insanın bir özeliği olarak ele alınmıştır.

Allah'ın sıfatı olarak irade; O'nu diğer sıfatlarıyla beraber tavsif eder. Allah nasıl her şeyin kusursuz ve mükemmeline sahipse ve her konuda mutlak kemâl O'na nisbet edilmek gerekiyorsa; irade hususunda da Allah mutlak irade sahibidir. Yani Allah'ın iradesini kısıtlayan, onu tehdit eden herhangi bir başka irade söz konusu olamaz. Öyleyse Allah'ın iradesi bütün yaratıklar üzerinde mutlak surette geçerlidir. Allah mutlak irade sahibidir. Bu irade fark gözetmeksizin bütün varlıklar üzerinde egemendir. Ama insanın da dünyada imtihan edilebilmesi için belirli bir kudrete sahip olması gereklidir ki, yaptıklarından sorumlu tutulabilsin.

TEVAFUK

Muvafık olmak, münasip düşerek cereyan etmek, bir İlâhî maksat, bir İlâhî hikmet için cereyan etmiş olmak demektir.

KIYAMET

Bu tabir canlı ve cansız bütün yaratıklara şamil umumi bir imha ve yeniden dirilme gibi iki safhalı bir olay bildirmektedir. Yani bütün canlıların helak oldukları güne Kıyamet dendiği gibi, bütün ölülerin tekrar dirilttikleri güne de Kıyamet denir.