5.2.3 Kültürümüzde Ramazan ve Oruç Kavramlar

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ

5. SINIF 2. ÜNİTE KONU ÖZETLERİ

5.2.3 Kültürümüzde Ramazan ve Oruç

5. sınıf 2. ünite kazanımı "Kültürümüzde Ramazan ve Oruç". Kazanıma ait kavramlar; mukabele, mahya, Hırka-i Şerif, diş kirası, tekne orucu, Muharrem orucu. Bu kavramların tanımları ve kültürümüzdeki yeri. Muharrem ayı ve aşure günü...

KÜLTÜRÜMÜZDE RAMAZAN VE ORUÇ

Mukabele: Ramazan ayında bir kişinin Kur'an okuması, diğerlerinin de önlerindeki Kur'an-ı Kerim'den okuyan kişiyi takip etmeleri şeklinde yapılır. Mukabele okuma geleneği Peygamberimiz zamanında başlamıştır. Kur'an'ın indirildiği 23 yıl boyunca her yıl Ramazan ayında vahiy meleği Cebrail ve Hz. Muhammed (s.a.v.) buluşmuş, o güne kadar indirilen ayetleri Peygamberimiz Cebrail'e okumuş, O da kontrol etmiştir. 632 yılında, yani Peygamberimiz vefat ettiği yıl bu uygulama karşılıklı iki kez tekrar edilmiştir.

Mahya: Mahya Ramazan ayında, çifte minareli camilerde, iki minare arasına gerilen iplere kandiller veya elektrik ampulleri asılması suretiyle yazılan yazılara verilen isim.

Hırka-i Şerif Ziyareti: Peygamber Efendimiz, vefatı yaklaşınca hırkasını Veysel Karanî hazretlerine gönderdi ve ona hediye etti. Veysel Karani, bu güzel hediyeyi ömrü boyunca canı gibi muhafaza etti. Veysel Karani'nin vefatından sonra yine titizlikle korunan Hırka-i Şerif, 17. yüzyılda Osmanlı sultanı II. Osman'a hediye edildi. Sultan Abdülmecîd Han Hırka-i Şerif'in muhâfaza edilmesi için 1847 yılında Fatih civarında Hırka-i Şerif Câmii'ni yaptırdı. Her yıl Ramazan ayında halkın ziyaretine açılan Hırka-i Şerif, bu camide, üzerinde âyet-i kerîmeler yazılı altın işlemeli bir örtü içinde korunmaktadır.

Diş Kirası: Osmanlılar, Ramazan ayında hem evlerinin hem de kalplerinin kapılarını sonuna kadar açıyorlardı. İftar saati kapıyı kim çalmışsa kesinlikle geri çevirmezlerdi. Hem zenginler için hem de ihtiyaç sahipleri için sofralar kurulurdu. İftarın ardından ise ev sahibi, yemeğe gelen misafirlerine diş kirası ismi altında hediyeler sunardı. Unutulmaya yüz tutan bu gelenek ile ev sahibi "Misafirim oldunuz, benim sevap kazanmam için zahmet edip yol yürüdünüz, yemek yerken dişlerinizi yordunuz, bu da sizin dişinizin kirası olsun." demek isterdi.

Tekne Orucu: Ramazan ayında eskiden mutfaklarda büyük ekmek tekneleri bulunurmuş. Çocuklar oruç tutarlarken zorlandıkları durumda işte bu kocaman ekmek teknelerinin arkasına gizlenerek karınlarını doyurup oruçlarına kaldıkları yerden devam ederlermiş. Bunun adına da Tekne Orucu denirmiş. Günümüzde de bütün gün oruç tutamayan çocukların, günün sadece bir bölümünü oruçlu geçirmesi 'Tekne Orucu' olarak adlandırılmıştır.

Muharrem Orucu:

» Muharrem ayı, hicrî takvimin ilk ayıdır.

» İslam'dan önce Araplar arasında savaşmanın yasak olduğu dört aydan birisidir.

» Peygamberimiz muharrem ayını "Allah'ın ayı" olarak nitelendirmiş, Ramazan orucundan sonraki en faziletli orucun bu ayda tutulan oruç olduğunu belirtmiştir.

» Muharremin 10. günü aşure günü olarak adlandırılır. Aşure günü ile öncesi ve sonrasındaki günlerde, yani muharremin 9. 10. 11. günlerinde oruç tutmak sünnettir ve çok faziletlidir.

» Peygamberimizin sevgili torunu Hz. Hüseyin efendimiz hicrî 10 muharrem 61 tarihinde Kerbela'da şehit edilmiştir. Bu günlerde bazı Müslüman toplumlarında matem törenleri düzenlenir, Hz. Hüseyin ve aile fertleri için dualar edilir.

» Alevi-Bektaşi geleneğinde de muharrem ayının önemi büyüktür. Aleviler muharremin ilk on günü oruç tutarlar, Hz. Hüseyin için mersiyeler, nefesler okurlar. Muharremin 13. gününde de Kerbela olayından sağ kurtulan Hz. Hüseyin'in oğlu Zeynü'l-Abidin için şükür kurbanı keser ve aşure kaynatırlar.