8.2. Zekat ve Sadaka Konu Özeti, Ders Notları

8.2. Zekat ve Sadaka Konu Özeti, Ders Notları 1

Aynı toplumun bireyleri olan bu insanların birbirlerine ihtiyaçları vardır. Böyle bir toplumda komşusu açlık, hastalık çeken bir kişi, kendi içinden o komşusuna yardım etme gereksinimi duyar. Kendi ailesi için hazırladığı bir tas çorbasını muhtaç komşusuyla paylaşmak ister. Doktora, hastaneye gidemeyen komşusunu doktora, hastaneye götürmek ister. Sonucunda içini manevi bir mutluluk kaplar.

Aynı toplumun bireyleri olan insanların her açıdan birbirlerine ihtiyaçları vardır. Karşılıklı ihtiyaçların giderilmesi toplum bilincini güçlendirir. Aynı zamanda bu yardımlaşma ve paylaşmalar toplumdaki ekonomik ve sosyal dengesizlikleri de önler. Malını fakir ve kimsesiz ile paylaşmak aradaki sevgiyi artırır, toplumsal dayanışmayı geliştirir. Başkasının acısını paylaşmak kadar, insana huzur veren diğer bir manevi haz yoktur. Bir ölüm acısını paylaşmak ne güzel bir davranıştır. Aynı olayları biz de yaşayabiliriz. Bizim de başımıza öyle şeyler gelmez mi?

2. İSLAM’IN PAYLAŞMA VE YARDIMLAŞMAYA VERDİĞİ ÖNEM

İslam, inananlara her zaman paylaşmayı ve yardımlaşmayı tavsiye eder. Zira, her varlıklı Müslüman, Yüce Allah'ın ''... ve mallarında muhtaç ve mahrumların hakkı vardı'' şeklindeki buyruğunu bilmeli ve inanmalıdır. İslam’da her Müslüman hem kendisinden, hem ailesinden, hem çevresinden, hem de toplumdan sorumludur. Müslüman kişi, bunlara karşı görevlerini tam olarak yerine getirmezse dünyada ve ahirette sorumlu olacaktır.

3. PAYLAŞMA VE YARDIMLAŞMA İBADETİ OLARAK ZEKAT

Zekat, kelime olarak ''temizlik, artma, bereket" gibi anlamlara gelir. Zekat, İslam’ın beş şartından biridir. Mal ile yapılan bir ibadettir.

Dini bir terim olarak zekat, belli bir malın veya paranın belli bir miktarını Allah rızası için bildirilen yerlerden birine vermektir. Zekat, yılda bir defa verilir.

4. ZEKATI KİMLERE VERİLİR?

Zekatı belli bir gelir seviyesine ulaşan Müslümanlar verirler. Bir Müslüman’ın zekat verecek kadar varlıklı sayılmasının şartları vardır. Bu şartları şöyle belirtebiliriz.

a. Zekat verecek Müslüman’ın borcu olmamalıdır.

b. Temel ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra belli bir miktar mala sahip olması gerekir. c. Zekat verebilmek için zekatı verilecek malın üzerinden bir sene geçmesi gerekir.

ç. Ayrıca zekat vermek için Müslüman, akıllı ve ergenlik çağına girmiş olmalıdır.

5. ZEKATI KİMLERE, NASIL VERMELİYİZ?

Kuran’da belirtildiğine göre zekat şu kimselere verilir:

a. Yoksullar: Bunlar, İslam ölçülerine göre zengin sayılmayan, kazançları geçimleri için yeterli olmayan kimselerdir.

b. Düşkünler: Hiç geliri olmayan yoksullardır.

c. Borçlular: Bunlar, israf etmedikleri halde, borçtan kurtulamayan kimselerdir.

ç. Bazı Yolcular: Yolda kalmış, kimsesiz ve parasız yolcular.

d. Zengin olduğu halde gurbette parasız kalanlar.

e. Allah Yolunda Çalışan Kişiler: Öğrenim yapmak isteyen, ama malı gücü olmayan kimseler; kendisini bilime adamış, malı bakımdan güçsüz olanlar; Allah'ın dinini yaymak için uğraşanlar, vatan, millet, Allah yolunda savaşanlar.

f. Kalpleri Müslümanlığa Isındırılmak İstenenler: Müslümanlığa sıcak bakan, ona karşı olmayan, İslam’a kazandırılmasında fayda olan insanlar.

Zekat; amca, dayı, hala, teyze ve bunların çocuklarına, akraba ve komşulara verilebilir. Zekat vermeye, zekat düşecek yakın akrabalardan başlanmalıdır. Zekat; anne, baba, eş, çocuklar, dede ve nine gibi bakmakla yükümlü olduğumuz kişilere verilmez. Çünkü, bunlar bakmakla yükümlü olduğumuz kimselerdir.

Zekat Nasıl Verilmelidir?

Zekat veren kişi, çok dikkatli davranmalıdır. Zekatı alanın ruh halini hep gözü nünde bulundurmalıdır. Onu incitecek, gücendirecek şekilde vermemelidir. Zengin, verirken gönülsüz davranmamalıdır. Fakirin başına kakmamalıdır. Aynı şekilde fakir de alırken ezilmemeli, mahcubiyet duymamalıdır. Bu konuda Yüce Allah da şu uyarıyı yapmaktadır: "Güzel bir söz ve bağışlama, eziyete dönüşen bir sadakadan daha iyidir; Allah zengindir ve halimdir. Ey inananlar! Zekat dahil her türlü sadakanızı başa kakmak ve eziyete dönüştürmek suretiyle boşa çıkarmayınız. Bu, inanmadığı halde malını gösteriş için harcayan kişinin tutumudur..."

6. ZEKAT NELERDEN VERİLİR?

Zekat verilecek mallar şunlardır: Altın, gümüş, para, ticaret malları, koyun, keçi, sığır, manda ve deve. Bu zekatı verilenlerden altının en az 81 gramından; gümüşün en az 561 gramından; en az 81 gram altın karşılığı ticaret eşyasından; en az 40 koyun ve keçiden; en az 30 sığır veya mandadan zekat verilir. Bunlardan zekat verilebilmesi için bunların sahibinin elinde bir yıl kalması gerekir. Ayrıca bunlar, zekat

verecek kişinin zorunlu gereksinimlerinden fazla olanlardır. Bu para ve mallardan kırkta biri zekat olarak verilir.

7. YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA YOLU OLARAK SADAKA

Allah için yoksullara yardım etmek anlamına gelen sadaka, muhtaçlara karşılıkSIZ yapılan yardım demektir. Ayrıca, her türlü iyilik anlamlarına da gelir.

Hatta bir güler yüz, tatlı bir söz bile sadaka sayılmıştır. Buna göre her çeşit iyilik sadakadır ve bunlara sevap verilir. Ayrıca dinimiz İslam; yol, çeşme, köprü, cami, okul, hastane gibi toplumun sürekli yararlandığı iyi şeyler yapanların ölümden sonra da sevap kazandıklarını bildirmektedir. Çünkü bu hayırları yapanlar öldükten sonra da insanlar, bunlardan yararlanmaya devam etmektedirler. Ramazan ayında varlıklı Müslümanların yoksullara yaptığı yardıma fıtır sadakası denir. Fıtır sadakası, Yüce Allah'ın kişiye canını bağışlamış olmasına karşılık bir şükran davranışı olmak üzere konmuştur. Sadaka-i fıtır, dilimizde ''can, baş sadakası'' diye de anılır. Fıtır sadakası, yeni doğan çocuklar için bile verilmesi gerekir.

8. ZEKAT VE SADAKA VERECEK DURUMA GELMEYE ÇALIŞMALIYIZ

İslam, bütün Müslümanların çalışmasını istemektedir. Zira Kuran’da Allah, şöyle buyurmaktadır: ''Hakikaten insan için kendi çalışmasından başkası yoktur''. Bu ayetten anlaşılacağı üzere insanın, eğer çalışmazsa maddi ve manevi olarak hiç bir şey elde edemeyeceği vurgulanmaktadır. Ayrıca çalışarak alın teri ile elde edilmiş zenginlikle Müslüman, Allah'ın İslam’ın şartları arasında emrettiği mali ibadetlerden olan Hac ve Zekatı yerine getirir. Sahibi olduğu malından yoksullara sadaka verir. Muhtaçlara yaptığı yardımlarla manevi olarak büyük bir haz duyar.